Mikrobiota człowieka to ogół mikroorganizmów w ciele, od jamy ustnej i nosowej, po jelita i płuca. Pełni wiele istotnych funkcji, m.in. pozwala na efektywne przyswajanie energii oraz bierze udział w syntezie witamin.
Mikrobiota człowieka wpływa na nasze samopoczucie. Już w XIX wieku Ludwik Pasteur zaobserwował związek między florą jelitową a stanem zdrowia człowieka. Znalazło to potwierdzenie w późniejszych badaniach. Szacuje się, że mikrobioty w organizmie człowieka może być nawet 2 kg. Warto wiedzieć czym jest i jak należy o nią dbać, aby przyczynić się do prawidłowego jej funkcjonowania.
Czym jest mikrobiota człowieka?
Mikrobiota człowieka to zarówno drobnoustroje i bakterie, ale również grzyby, wirusy i archeony. Możemy się również spotkać z pojęciem „mikrobiomu”, który nie oznacza tak jak mikrobiota zespołu organizmów, a raczej zbiór ich genów. Mikrobiom możemy zlokalizować w określonych miejscach, np. na skórze, w jamie ustnej czy górnych drogach oddechowych. Najliczniejszy i najbardziej zróżnicowany jest mikrobiom przewodu pokarmowego.
W terminologii naukowej pojęcia „mikrobiota” oraz „mikrobiom” zastąpiły pojęcie „mikroflora”. Pierwsze miesiące życia mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju mikroflory. Rodzaj mikroflory nabytej we wczesnym okresie życia jest niezwykle istotny dla rozwoju odpowiedzi immunologicznej i tolerancji pokarmowej.
Jakie są funkcje mikrobioty?
Mikrobiota pełni w ustroju człowieka wiele zadań. Mają one wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Przykładowo, bakterie komensalne, znajdujące się między innymi w układzie pokarmowym, oddechowym i moczowo-płciowym, biorą udział w wytwarzaniu biotyny i kwasu foliowego. Ponadto umożliwiają efektywniejsze przyswajanie energii, dzięki rozkładowi polisacharydów, które są nieprzyswajalne dla człowieka w postaci pierwotnej oraz chronią przed namnażaniem się potencjalnych patogenów.
Bakterie jelitowe są natomiast źródłem m.in. kwasu masłowego i stymulują układ odpornościowy. Ponadto wyniki badań wskazują na rolę mikroflory w modulowaniu rozwoju mózgu, wpływie na jego funkcje na drodze złożonych mechanizmów neuronalnych, hormonalnych i immunologicznych, związanych z prawidłowym działaniem osi mózgowo-jelitowej.
Mikrobiota człowieka – zaburzenia
Wśród przyczyn zaburzeń wyróżnia się przede wszystkim nieprawidłowy sposób żywienia. Wpływa on zarówno na liczebność bakterii, jak i ich funkcjonowanie. Niewłaściwa i uboga w błonnik pokarmowy dieta, tłuste i słone potrawy oraz niewystarczająca ilość białka w diecie mają znaczący wpływ na jej działanie.
Duże znaczenie ma również antybiotykoterapia, która niszcząc bakterie chorobotwórcze bezpośrednio wpływa na florę. Wśród innych czynników zaburzających pracę, znajduje się palenie papierosów, spożywanie alkoholu i długotrwałe narażenie na stres.
W ostatnich latach podkreślany jest związek składu mikrobioty z występowaniem niektórych chorób. Największą zależność wykazano w przypadku chorób przewodu pokarmowego, przede wszystkim nieswoistych zapaleń jelit. Wówczas w przewodzie pokarmowym jest większy odsetek bakterii typu Bacteroidetes i Proteobacteria. Błona komórkowa tych bakterii zawiera lipopolisacharyd, który silnie stymuluje układ immunologiczny.
Coraz częściej badacze podkreślają związek mikrobiomu człowieka z otyłością. U osób z nadmierną masą ciała stwierdzono wzrost odsetka bakterii typu i. Metabolizują one składniki pokarmowe, co predysponuje do otyłości.
Innym przykładem korelacji między stanem mikrobiomu a zdrowiem człowieka jest wpływ flory bakteryjnej na częstość występowania nowotworów, przede wszystkim raka jelita grubego.
Mikroflora jelitowa – jak dbać?
Kluczową rolę dla naszego zdrowia odgrywają jelita które mierzą u człowieka ponad 6 m długości (4–6 m jelito cienkie, 1,5 m jelito grube) i są zasiedlane przez różnorodne bakterie. Choć jelita kojarzą nam się przede wszystkim z procesami przemiany materii, należy pamiętać, że wpływają one na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.
Warto dbać o pracę jelit i ich mikroflorę chroniąc ją przed zaburzeniami. W jaki sposób? Zbilansowana dieta, odpowiednia ilość wody, unikanie palenia papierosów, alkoholu, ciężkostrawnych potraw i odpowiednia suplementacja mogą wspierać dobre bakterie.
Red.
