Anoreksja i bulimia to nie trend na szczupła sylwetkę. Chory na anoreksję nieustannie się głodzi, na bulimię najada się do granic możliwości, po czym stara się „oczyścić” organizm. W obu przypadkach dominuje poczucie winy, że jedząc utyje się. U podłoża leży głęboki kryzys emocjonalny, gdyż zarówno anoreksja, jak i bulimia są spowodowane kłopotami psychicznymi.
Anoreksja i bulimia dotyka nastoletnich dzieci, które mogą miesiącami ukrywać stopniowe ograniczanie jedzenia. Jak szybko zorientować się, że dzieje się coś niepokojącego, jak skłonić do terapii? Jak wzmacniać nasze nastoletnie dzieci i jakich wychowawczych błędów unikać, aby nie narażać je na wystąpienie tych chorób?
Jadłowstręt i „Byczy głód”
Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny (z grec. an – brak, orexis – apetyt), to zaburzenie odżywiania polegające na celowej utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Obraz własnego ciała jest w znacznym stopniu zaburzony. Lęk przybiera postać uporczywej idei, zgodnie z którą pacjent wyznacza sobie niski limit wagi.
Badania wykazały, że 40 proc. anorektyczek ma okresy żarłoczności. Istnieją jednak także osoby nie cierpiące na anoreksję, które często się przejadają (częściej niż dwa razy w tygodniu) i sytuacja taka trwa dłużej niż trzy miesiące. Okazało się, że osoby te cierpią na chorobę, którą nazwano bulimią (od bulimis, dosł. „byczy głód”), a potem określono jako żarłoczność psychiczną.
Bulimia to zatem zaburzenie odżywiania charakteryzujące się utratą kontroli nad ilością spożywanych pokarmów, napadami objadania się. Do najczęstszych zachowań należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne.
Jak rozpoznać problem?
Anoreksja i bulimia cechują się szybko postępującym wyniszczeniem organizmu. Pozostawiają często nieodwracalne zmiany. Nieleczone anoreksja prowadzi do śmierci w około 10 proc. przypadków. Czasem nastoletnie dzieci potrafią skutecznie się ukrywać z tymi zaburzeniami. Rodziców powinno zaniepokoić, kiedy nastolatka/nastolatek:
- Znacząco traci na wadze.
- Bardzo dużo je i nie przybiera na wadze.
- Narzeka, że jest za gruby, choć wygląda jak szkielet.
- Nie przyznaje się do uczucia głodu, choć je nagle bardzo mało.
- Po raz kolejny słychać z łazienki odgłosy wymiotowania, torsji.
- Nagle spędza dużo czasu w samotności i woli jeść w odosobnieniu.
- Ma obsesję na punkcie ćwiczeń.
- Nie ma miesiączki.
- Jest coraz bardziej przygnębiony.
- Ma ukryte leki na przeczyszczenie lub środki odchudzające.
Należy przy tym pamiętać, że każdy przypadek anoreksji, bulimii czy wewnętrznego przymusu jedzenia jest inny. Nastolatek może mieć wiele typowych objawów dla zaburzeń w przyjmowaniu pokarmów, ale jest też młodym człowiekiem zachowującym się w określony tylko dla siebie sposób.
Formy leczenia i rokowania
Anoreksja i bulimia są trudne w leczeniu. W przypadku anoreksji, od ustalenia rozpoznania do wyleczenia upływa średnio 5-6 lat. Nie w każdym przypadku dochodzi do zwalczenia choroby. Powodzenie terapii zależy przede wszystkim od pracy i woli samego chorego. Leczenie przebiega trudniej, gdy anoreksja rozwijała się przez długi czas.
Celem terapii jest przede wszystkim przywrócenie zdrowych nawyków odżywiania, które pozwolą na utrzymanie prawidłowej masy ciała, oraz pozbycie się obsesyjnych myśli związanych z odchudzaniem. Jednym z istotniejszych aspektów terapii jest nauczenie się samoakceptacji.
W sytuacji, gdy stan zdrowia spowodowany anoreksją, nie zagraża życiu chorego, leczenie może przebiegać ambulatoryjnie – psychoterapia indywidualna, rodzinna, leczenie farmakologiczne powikłań anoreksji, dietetyczne ustalenie zdrowych wzorców jedzenia oraz zdrowego sposobu przybierania na wadze.
Gdy wychudzenie jest na tyle poważne, że prowadzi do groźnych dla życia stanów odwodnienia, zaburzenia równowagi elektrolitowej i wiąże się z rozwojem wielu powikłań, istnieje potrzeba rozpoczęcia leczenia w szpitalu.
Wskazaniem do hospitalizacji w przypadku anoreksji są niska masa ciała (spadek o więcej niż 25 proc.), powikłania, jak np. zaburzenia rytmu serca, infekcje przy niskiej masie ciała, zaburzenia psychiczne z ryzykiem samobójstwa.
Niestety nie ma leków na anoreksję. Farmakoterapia ma przede wszystkim zastosowanie w leczeniu zaburzeń współistniejących z anoreksją. Dotyczy to leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, nasennych oraz neuroleptyków.
W przypadku bulimii najważniejszym elementem terapii pozostaje leczenie psychoterapeutyczne. Wykazano jednak przydatność pomocy farmakologicznej głównie przy pomocy fluoksetyny, która u pewnej grupy pacjentów potrafi zredukować częstość napadów objadania się. Wśród podejść psychoterapeutycznych, które polegają na nauczeniu pacjenta zwalczania automatycznych myśli w połączeniu z leczeniem przeciwdepresyjnym.
Red.
