Rynek napojów alkoholowych odpowiada za 1/5 całej sprzedaży produktów FMCG w Polsce. Siedem na dziesięć marek z największą sprzedażą wartościową w 2017 roku wywodzi się z branży napojów alkoholowych. Pomimo swojej dużej roli, przemysł napojów alkoholowych boryka się z szeregiem wyzwań: wzrastają koszty prowadzenia biznesu, producenci prowadzą ze sobą zaciętą rywalizację, a polski konsument jest nie tylko coraz bardziej wymagający, ale ma także coraz wyższe aspiracje.
Alkohole w Polsce można podzielić na trzy grupy branżowe:
- alkohole mocne,
- wina i likiery,
- napoje niskoalkoholowe.
Większość kategorii rośnie zarówno pod względem sprzedaży wartościowej jak i miejsca zajmowanego na półce.
Wina i likiery są najszybciej rosnącą grupą, co jest głównie spowodowane zwiększonym zainteresowaniem winami stołowymi i musującymi.
Napoje niskoalkoholowe są największą grupą branżową, w której piwo jest główną siłą napędową, z uwagi na wielkość tej kategorii.
Alkohole mocne są najbardziej zróżnicowane, a za ich wzrost odpowiada głównie wódka – zwłaszcza jej smakowe warianty. Dodatkowo, w przeciwieństwie do większości spożywczych kategorii FMCG, sprzedaż napojów alkoholowych jest zlokalizowana głównie w małym formacie.
– Handel detaliczny w Polsce kształtują trzy makro trendy. Po pierwsze, sukcesywnie spada liczba najmniejszych sklepów (poniżej 40m2), podczas gdy liczba większych – 101-300m2 – systematycznie rośnie. Po drugie, sklepy konsolidują się, głównie poprzez scentralizowane usieciawianie, bądź poprzez różne formy franczyzy. Po trzecie, coraz więcej sklepów wprowadza na swoje półki produkty typu convenience. Wszystkie te nurty będą odzwierciedlone również w sprzedaży napojów alkoholowych – komentuje ekspert Nielsena, Agata Lorenc.
Wpływ sezonowości
Sprzedaż wszystkich kategorii alkoholowych cechuje się dużą sezonowością. Napoje niskoalkoholowe sprzedają się najlepiej w lecie, zwłaszcza w okresach dobrej pogody.
Sprzedaż mocnych alkoholi osiąga szczyt sprzedaży w okolicach Świąt Bożego Narodzenia.
Z kolei wszystkie kategorie w grupie win i likierów mają szczyt sprzedażowy w zimie. Wino musujące jest najbardziej sezonową kategorią alkoholową.
Premium na topie
Silnym trendem jest wzrost znaczenia segmentu alkoholi premium, który jest aktualnie drugim największym segmentem pod względem udziałów w koszyku. Dodatkowo jest to najszybciej rozwijający się segment. Co ciekawe, w przypadku niektórych kategorii możemy zaobserwować pewną relację pomiędzy dynamiką rozwoju segmentu cenowego i wielkości opakowań, co sugeruje, że w przypadku niektórych produktów sama wielkość opakowania może decydować o popularności produktu z wyższej półki.
Nowe trendy
Pomimo wzrostów i dynamicznych zmian kształtujących rynek alkoholowy w Polsce, boryka się on z szeregiem wyzwań:
- wzrastają koszty prowadzenia biznesu,
- rywalizacja między producentami jest zacięta,
- polski konsument aspiruje coraz wyżej i wymaga więcej.
Zarówno producenci, jak i sieci detaliczne muszą szybko reagować na zmieniające się otoczenie, jeżeli nie chcą utracić swej pozycji.
Ochota na bąbelki
Sprzedaż kategorii wina musującego wzrosła o 11,7 proc. w stosunku do roku ubiegłego, natomiast segment premium urósł aż o 18,9 proc. w tym samym czasie. Sięgamy po bąbelki nie tylko w okresie bożonarodzeniowo-noworocznym.
Prosecco jest jednym z segmentów win musujących, który ma dodatkowy pik sprzedaży latem. Wynika to z zastosowania Prosecco jako składnika orzeźwiających koktajli lub jako schłodzonego aperitif. To czyni Prosecco segmentem, który jest niezwykle zależny od pogody.
Wina brokatowe
Jedną z największych nowości na polskim rynku alkoholowym są wina brokatowe. Zawierają one mieniące się drobinki, które po wstrząśnięciu butelki nadają płynowi połyskujący efekt. Obecnie na rynku jest tylko kilka marek oferujących tego typu produkty, mimo to ich udział wartościowy w całej kategorii wzrósł od zera w 2015 r. do 2,5 proc. w 2017 r.
Wina brokatowe są ponad trzykrotnie droższe od przeciętnego wina musującego, dzięki czemu miały znaczący wpływ na wzrost wartości sprzedaży w całej kategorii win musujących. Sprzedaż tego nowego trendu rozwija się głównie w handlu małoformatowym, który odpowiadał za ponad 75 proc. sprzedaży wartościowej tego segmentu.
– Premiumizacja w koszyku napojów alkoholowych to zjawisko, które nie powinno być jednoznacznie utożsamiane wyłącznie z kupowaniem droższych produktów wewnątrz poszczególnych grup produktowych. Polscy konsumenci gotowi są zapłacić więcej za kategorie aspiracyjne – mówi analityk Nielsena, Bartłomiej Skorupa.
Nowe kierunki w alkoholach niskoprocentowych
Mimo że wartość sprzedaży piwa spadła o 1,2 proc. w porównaniu do ubiegłego roku, w kategorii znajdziemy segmenty o znacznych wzrostach:
- rośnie sprzedaż piw bezalkoholowych (wzrost o 55,8 proc. od 2016 r.) i
- piwnych specjalności, jak ipa, apa czy stout, co jest po części konsekwencją tak zwanej „piwnej rewolucji”, zapoczątkowanej w 2011 r.
Trend ten napędza wzrost segmentu piw premium, sprzedaż wzrosła tu o 10,2 proc. w stosunku do 2016 r.
Drugim trendem w tej kategorii są cydry smakowe. Pomimo tego, że kategoria cydru odnotowuje spadki od 2015 r., producenci cały czas eksperymentują z nowymi wariantami w celu ciągłego rozszerzania półki tej kategorii.
Nowe smaki i warianty mocnych alkoholi
Sprzedaż kategorii wódki urosła o 1,9 proc. w 2017 r., osiągając wartość 11,3 mld zł, z czego ponad 3,1 mld zł stanowiła wódka smakowa. Smaki subiektywnie postrzegane, jako lokalne i tradycyjne, takie jak wiśnia, pigwa czy śliwka mają największe znaczenie w segmencie wódki smakowej.
Istotną rolę w wielkości opakowań wódki odgrywają te najmniejsze – 0,2 i 0,1l. Sprzedaż wódek w tych butelkach rosła nie tylko ze względu na wzrost zainteresowania istniejącymi wariantami, ale również dzięki wprowadzaniu w 2016 r. 26 nowych wariantów wódek w pojemności 0,1l o tradycyjnym smaku, w 2017 r. takich nowości było aż 46.
Szybki wzrost whisky
Whisky jest z kolei jedną z najszybciej rosnących kategorii spożywczych FMCG w Polsce, ze sprzedażą zlokalizowaną głównie w dużym formacie.
Poza segmentem premium, którego sprzedaż wartościowa powiększyła się o 21,8 proc. w 2017 r., vs 2016 r., możemy zaobserwować dodatkowe źródła wzrostu kategorii whisky, na przykład wprowadzanie wariantów smakowych, których sprzedaż wzrasta szybciej niż czystej whisky.
Co ciekawe, smakowe warianty mają szczyt sprzedaży nie tylko w okresie świąteczno-noworocznym, co jest charakterystyczne dla całej kategorii, ale również w lecie.
Trend na ciemny rum
Kategoria rumu w 2017 r. była warta 102,2 mln zł i była jedną z najszybciej rozwijających się kategorii w koszyku napojów alkoholowych.
Jasny rum jest największym segmentem, z ponad 50 proc. udziałem w kategorii.
Niemniej zdecydowanie najszybciej rosnącym segmentem od 2016 r. był rum ciemny. Zainteresowanie nim wpisuje się w trend poszukiwania przez kupujących nowych doznań.
Źródło: Raport Nielsen
