Fruktoza w owocach to po prostu cukier owocowy. Występuje naturalnie także w nektarze kwiatów i miodzie. Czy jest związek pomiędzy wzrostem masy ciała lub ryzykiem wystąpienia cukrzycy, a spożywaniem fruktozy w owocach i sokach? Eksperci prezentują wyniki badań.
Według nich, wyniki ostatnich badań nie wykazują związku pomiędzy spożywaniem fruktozy i otyłością lub chorobami metabolicznymi. Fruktoza w owocach w odpowiednich ilościach może mieć wręcz korzystne efekty dla zdrowia.
– Badania sugerują, że umiarkowane ilości fruktozy (< 50 g dziennie) mogą pomagać w obniżaniu poziomu glukozy we krwi, poziomu HbA1c (wskaźnik kontroli stężenia glukozy we krwi, rozkurczowego ciśnienia krwi oraz ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 – mówi dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska, dietetyk, adiunkt w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia UJ Collegium Medicum.
Fruktoza a cukrzyca typu 2
Jak dowodzi kilka systematycznych przeglądów i metaanaliz, nie istnieje żaden statystyczny związek pomiędzy spożywaniem fruktozy i ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2. Nie ma też zależności pomiędzy spożywaniem 100% soku owocowego i ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2. Jak informuje Krajowa Unia Producentów Soków, regularne spożywanie soku owocowego nie skutkuje pogorszoną kontrolą glikemii, ani też obniżoną wrażliwością na insulinę.
Nie zaobserwowano także żadnych istotnych zmian w stężeniu glukozy i insuliny na czczo w przypadku randomizowanych badań kontrolowanych. W ich ramach spożywano co najmniej 400 ml 100% soku owocowego dziennie. Prawdopodobne jest, że umiarkowane spożywanie fruktozy poprawia tolerancję glukozy poprzez modyfikowanie wrażliwości na insulinę.
Fruktoza a masa ciała
Przytaczane badania dotyczące wpływu fruktozy na skład ciała nie wykazały żadnych spójnych dowodów na występowanie szkodliwych efektów w sytuacji, w której uczestnicy badań utrzymują prawidłowy bilans energetyczny, a fruktoza pochodzi z naturalnych źródeł, takich jak owoce lub 100% sok owocowy. Wręcz przeciwnie – umiarkowane ilości fruktozy wiążą się z obniżonym ryzykiem wystąpienia nadwagi. Wpływ fruktozy i glukozy jest taki sam jak w przypadku nadmiernego spożycia. Sugeruje to, że większe znaczenie w tym przypadku ma nadmierna liczba kalorii niż rodzaj spożywanego cukru.
Przegląd dotyczył 31 badań izokalorycznych (637 uczestników) i 10 badań hiperkalorycznych (119 uczestników). Spożycie fruktozy wahało się średnio pomiędzy 69 g (17% energii) w badaniach izokalorycznych, a 182 g dziennie (38% energii) w badaniach hiperkalorycznych. Nawet w przypadku tak dużego spożycia w badaniach izokalorycznych, fruktoza nie miała istotnego ogólnego wpływu na masę ciała (-0,14 kg). Dotyczy to osób o prawidłowej wadze, jak też chorujących na cukrzycę.
Co ciekawe, odnotowano spadek masy ciała w pięciu badaniach. Udział brały w nich osoby z nadwagą i otyłe (-0,55 kg; P=0,04). Jednak w badaniach hiperkalorycznych masa ciała wzrosła (+0,53 kg; P < 0,001), co doprowadziło autorów badań do wniosku, że taki skutek może być spowodowany raczej przez dodatkowe kalorie, niż przez samą fruktozę.
Fruktoza może być częścią diety o obniżonej energetyczności. W takich dietach bardziej liczy się bowiem ogólne spożycie energii niż poszczególnych węglowodanów – zalecają eksperci.
W jednym z badań interwencyjnych 131 pacjentów podzielono na dwie grupy. Stosowały one dwie różne diety o obniżonej energetyczności, by sprawdzić ich wpływ na spadek masy ciała i występowanie zespołu metabolicznego. Pierwsza dieta była uboga w produkty zawierające fruktozę (< 20 g/dzień). Druga uwzględniała od 50 do 70 g fruktozy pochodzącej z zamienników owoców. Po sześciu tygodniach zaobserwowano większy spadek masy ciała w przypadku diety opartej na umiarkowanej ilości produktów zawierających fruktozę w porównaniu z dietą o niskim poziomie fruktozy (odpowiednio 4,2 kg oraz 2,8 kg; P = 0,0016).
Osoby stosujące dietę niskokaloryczną zostały podzielone na dwie grupy. Uwzględniały one w diecie wodę albo 750 ml 100% soku pomarańczowego dziennie. Pomimo dodatkowego spożycia energii w postaci cukrów pochodzących z owoców, które zawierają znaczącą ilość fruktozy, spadek masy ciała w okresie 8 tygodni był porównywalny w przypadku obu diet. Zaobserwowano także znaczącą poprawę w zakresie zaburzeń metabolicznych po zastosowaniu diety uwzględniającej sok pomarańczowy.
Red. (źródło: Krajowa Unia Producentów Soków)
